میرزا حسینعلی نوری در پاسخ به این که معجزه وی چیست، از کتاب خود سخن می گوید. به طور کلی در نگاه او، پیامبران الهی، معجزه ای جز کتاب خود ندارند. این در حالی است که بررسی نسخه های مختلف کتاب های فرقه بهائیت خبر از تفاوت در آن ها می دهد. در این نوشتار تلاش می شود تا این مسئله مورد بررسی قرار گیرد و علت آن بیان شود.
آیات کتاب، تنها معجزه انبیاء در نگاه بزرگان فرقه بهائیت
میرزا حسینعلی نوری بر این باور است که هر گونه معجزه به استثنای آیات کتاب، برهانی قابل قبول برای اثبات ادعای نبوت نمی باشد. از این رو، فرزند وی، عبدالبهاء می نویسد:
“انبیاء، مصدر معجزات هستند و هر امر مشکلی و غیرممکنی برای آن ها ممکن و جایز است و به قدرتی ماوراء طبیعت، تأثیر در عالم طبیعت می نمایند. اما این معجزات نزد آن ها اهمیت ندارد و حتی ذکرش نمی کنند. چرا که این معجزات دلیل و حجتی برای حاضرین است، نه غائبین. چرا که اگر از حضرت موسی و عیسی آثار عجیبی روایت می شود، از بت ها نیز به تواتر، یعنی به شهادت خلق کثیر، آثار عجیبه روایت شده است“. (۱)
در این عبارات، منظور از این که «انبیاء، مصدر معجزات هستند» نیز همان آوردن آیات کتاب است؛ چرا که میرزا حسینعلی نوری، بنیان گذار فرقه بهائیت در این رابطه می نویسد:
“مظاهر مقدسه (۲) را دلیلی جز آیات کتاب نیست“. (۳)
با این وجود، یکی از ایرادات جدی که به کتاب اقدس نوری وارد می شود، بحث اشکالات دستوری و نحوی موجود در این کتب است. از این رو، این نسخه ها در طول زمان مورد بازبینی و اصلاح قرار می گیرد.
کتاب های حسینعلی نوری اصلاح می شود
کریستوفر باک در رابطه با اصلاحات انجام شده در نسخه های مختلف کتاب نوری می نویسد:
“دایره تحقیق از انواع تغییرات متنی دیگر نیز سخن می گوید، مثل اصلاحات سبکی و دستوری. حضرت بهاء الله، خود در رساله سؤال و جواب که مکملی است بر کتاب اقدس، فرآیند تصحیح و دلایل آن را افشا می فرمایند: «بسیاری از الواح نازل شد و همان صورت اولیه، من دون مطابقه و مقابله، به اطراف رفته، لذا حسب الامر به ملاحظه آن که معرضین را مجال اعتراض نماند، مکرر در ساحت اقدس قرائت شد و قواعد قوم در آن اجرا گشت»(۴)”. (۵)
در ادامه در این کتاب می آید:
“در مورد تغییرات سبکی و دستوری باید خاطرنشان کرد که تغییرات متعددی که همه آن ها در متون استنساخ شده در زمان حیات حضرت بهاء الله منعکس شده اند، ثبت شده است و این بدان معنی است که آن حضرت این تغییرات را ملاحظه و تأیید فرموده اند“. (۶)
اشکالات وارد بر کتاب اقدس تا بدان جا پیش می رود که نوه عباس افندی (عبدالبهاء) که پس از وی به زعامت و رهبری بهائیان درآمد، ترجمه این کتاب به فارسی را جایز نمی داند! از این رو می نویسد:
“ترجمه آثار عربیّه به لغت نورا (فارسی) مَمدوح و مقبول نه. علی‌الخصوص احکام کتاب اقدس و...”. (۷)
این در حالی است که میرزا حسینعلی نوری بر این باور است که از جانب خدا مبعوث شده و شریعت او، دین اسلام را نسخ می کند. حال آن که کتاب وی، اگر از اشتباهات علمی آن چشم پوشی شود، پر است از اشکالات و ایرادات دستوری و نحوی. به همین دلیل نیز برای رفع این اشتباهات، پیروان فرقه بهائیت به اصلاح آن ها می پردازند و از این رو، تفاوت های چشمگیری در نسخه های مختلف کتب فرقه بهائیت یافت می شود.
اما عجیب این که نوری برای فرار از پاسخ به چرایی وجود این ایرادات در عبارات خود می نویسد:
“یا معشر العلماء لاتزنوا کتاب الله بما عندکم من القواعد و العلوم انه لقسطاس الحق بین الخلق قد یوزن ما عند الامم بهذا القسطاس الاعظم“. (۸)
“ای جماعت عالمان، کتاب خدا را با آن قاعده ها و علومی که نزد شماست، نسنجیده همانا کتاب الهی ترازوی حق بین خلق است، پس به تحقیق آن چه در نزد ملت هاست، با این ترازوی بزرگ سنجیده شود“.
به دیگر سخن، نوری از عالمان دینی می خواهد که قواعد علمی موجود را رها کنند و عبارات وی را مبنا و میزان بررسی های علمی خود قرار دهند؛ با این کار، دیگر ایرادی در کلام وی مشاهده نمی شود.
اما باید پرسید، چگونه است که کتب پیامبران پیشین از جمله قرآن کریم، بر مبنای همین اصول و قواعد میان ملت ها نازل شد و در آن ها اشکالی هم وجود نداشت، اما نوبت به نوری که رسید، این اصول به طور کلی نیاز به اصلاح دارد؟
موضوعات مرتبط:
پی نوشت ها:
۱) افندی، عباس، مفاوضات، ص ۷۷٫
۲) منظور از «مظاهر مقدسه»، انبیاء الهی است؛ چرا که میرزا حسینعلی نوری، همگی پیامبران را «مظاهر امر» یا همان «جلوه های خدا» می داند. از این رو بجای استفاده از واژه «نبوت» از مفهوم «مظهریت» بهره می برد.
۳) داودی، علی مراد (۱۵۳) بدیع، مقالات و رسائل در مباحث متنوع، بی جا، موسسه معارف بهائی، ص ۳۲۹٫
۴) نوری، حسینعلی، اقدس (رساله سؤال و جواب)، نسخه الکترونیکی، ص ۶۰-۵۹، سؤال ۵۷.
۵) باک، کریستوفر (۱۹۹۵) میلادی، رمز و راز؛ بررسی تحلیلی کتاب مستطاب ایقان، دهقانی، خسرو (مترجم)، میشیگان، ص ۶۶٫
۶) همان.
۷) پیام آسمانی، نشریّه ماهانه محفل روحانی ملّی فرانسه برای بهائیان ایران، انتشارات پیام بهائی، نوامبر ۱۹۸۸، نشر دوم، ج ۱، ص ۱۰۹٫
۸) نوری، حسینعلی (۱۳۱۴)، اقدس، بمبئی، مطبع ناصری، ص ۲۸٫
منابع:
- جزوه رفع شبهات (۱۳۸۸) شمسی، ویرایش دوم
- منطقی، ا. (۱۳۸۷)، بهائی گری؛ اصول و مبانی اعتقادی، معرفت، شماره یکصد و سی و سوم
- کریمی، م. (۱۳۸۵)، معجزات و کرامات پیامبر اعظم (صلی الله علیه وآله)، شماره یکصد و هشتم