در قرآن کریم با وجود عربی بودن کلمه قمار، به جای آن از “مَیسِر” استفاده شده
این کلمه در آن دوران به شرط بندی تفسیر شد و قمار را از آن میسر گویند که بوسیله آن مال دیگران آسان و بی‌زحمت به چنگ میاید. بنابراین بهترین تفسیر در صدر اسلام و قرون پس از آن برای “میسر” همین قمار بوده است.
سه آیه را بررسی میکنیم:
1⃣ اِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْاَنْصابُ وَ الْاَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ (مائده ۹۰)
قمار، بت‌ها، تیرهای قمار پلید و از کار شیطان می‌باشند از آنها بپرهیزید.»
معنی ازلام: اَزلام تیرهای چوبیِ نوشته‌داری که پیش از اسلام برای قمار، طلب خیر و شر و موارد دیگر استفاده می‌شد. قرآن ازلام را در کنار شراب ذکر کرده و دستور به ترک آن داده است.
نوعی از ازلام که در قمار استفاده می‌شد، به تعداد ده نفر شرکت کننده در قمار، شامل ده تیر چوبی بود که سه عدد از آنها پوچ و هفت چوب دیگر، هر کدام از یک سهم تا هفت سهم داشتند. این قمار برای به دست آوردن گوشت حیوانی بود که افراد بازنده باید پول آن را پرداخت می‌کردند.
بت‌پرستان از ازلام برای فهمیدن نظر بت ها و خدایان نیز استفاده می‌کردند. بر روی یکی از تیرها عبارت «إفعَل (انجام بده)» و بر روی دیگری «لاتَفعَل (انجام نده)» یا نوشته‌های دیگری به همین معنا نوشته شده بود. با برداشتن یکی از آنها، خیر و شر بودن کار از نظر خدایان مشرکان به دست می‌آمد. این عمل پیش از تصمیم‌گیری برای سفر، ازدواج و … استفاده می‌شد.
طلب خیر و شر با ازلام را شرک دانسته‌‌اند؛ زیرا این کار در پیشگاه بت‌ها و با واسطه قرار دادن آنها انجام می‌شد؛ در حالی که در فرهنگ اسلامی تنها خداوند است که می‌تواند مرجع تعیین خیر یا شر بودن کارها باشد و بر این اساس نباید غیر خدا را در این امر شریک کرد.
2⃣ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ قُلْ فيهِما إِثْمٌ كَبيرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما وَ يَسْئَلُونَكَ ما ذا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُون (بقره ۲۱۹)
(ای پیغمبر) از تو از حکم شراب و قمار می‌پرسند، بگو: در این دو کار گناه بزرگی است و سودهایی برای مردم، ولی زیان گناه آن دو بیش از منفعت آنهاست. و نیز سؤال کنند تو را که چه در راه خدا انفاق کنند؟ جواب ده: آنچه زائد (بر ضروری زندگانی) است. خداوند بدین روشنی آیات خود را برای شما بیان کند، باشد که تفکر نموده و عقل خود به کار بندید،
☑️ آیه فوق بیانگر اینست که مَیسِر و شراب هر دو ضرر بیشتری از نفع شان در بر دارند.
⚠️ این که در قرآن چندین بار شراب و مَیسِر در کنار یکدیگر تکرار شده تفسیر قیاسی دارد و چنین میتوان برداشت کرد همان گونه که شراب بدون رساندن هیچ سودی به بدن به انسان سرخوشی موقت میدهد اما سلامت و ابعاد گوناگون زندگی او را تباه میکند مَیسِر نیز منفعتی گذرا داشته و در واقعیت عامل زیان به آدمی است.
3⃣ إِنَّما يُريدُ الشَّيْطانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فِي الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ وَ يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ (مائده ۹۱)
شیطان قصد آن دارد که به وسیله شراب و قمار، میان شما عداوت و کینه بر انگیزد و شما را از ذکر خدا و نماز باز دارد، پس شما آیا از آن دست برمی‌دارید؟
☑️ مَیسِر نیز چون شراب
۱-تفرقه انگیز و موجب خصومت و کینه میشود.
۲-ضمن گناه بودن، ایمان را از قلب آدمی میزداید.
❇️جمع بندی
معنای لغوی مَیسِر: به آسانی به دست آوردن مال دیگری
ویژگی ها:از اعمال شیطان و موجب گناه است. بیش از نفع باعث زیان میشود و عامل دشمنی و کینه میان مردم و دوری از تقواست.
از صدر اسلام، مَیسِر مترادف با قمار شمرده شد.
✅ نتیجه گیری
این عمل در دنیای امروز، فراتر از صرفاً شرط بندی است و شامل هر نوع عملی میشود که بدون کار موجّه، منفعت و مالی را از تملک کسانی به تملک کسانی دیگر درآورد.
و این شامل سوداگری، دلالی، کلاهبرداری، واسطه گری و صرافی سودجویانه نیز هست.
حقّا قرآن کتابی پویاست و تمام محتوای آن با حکمت الهی مکتوب شده است.